Op ons kun je bouwen, ook in de toekomst

De titel van dit jaarverslag is voor wie ons kent natuurlijk geen nieuws. Op Afvalzorg kon je altijd al bouwen — letterlijk en figuurlijk. Figuurlijk omdat we al sinds onze oprichting in 1993 steeds professioneel en solide zorgdragen voor een verantwoorde achtervangfunctie in de samenleving.

Maar ook letterlijk kun je op ons bouwen. Ik hoef maar te wijzen op ons eigen hoofdkantoor op Nauerna en mensen begrijpen meteen dat bouwen op een stortlocatie heel goed mogelijk is. En mede dankzij onze activiteiten in het opwerken van bodemassen zijn er in Nederland tal van snelwegen en viaducten aangelegd met gerecycled restmateriaal als fundament. Daarnaast heeft Afvalzorg recreatieve landschappen (Het Groene Schip en Het Dak van Drenthe) gemaakt met IBC-bodemassen in de periode 2017 tot 2020 toen de afzet in wegen volledig stilviel.

Die laatste vorm van bouwen is tot stilstand gekomen. Sinds januari 2020 maakt namelijk de Green Deal bodemassen het bouwen met IBC-bodemassen die na die datum zijn geproduceerd niet langer mogelijk. Alle bodemassen moeten nu worden opgewerkt tot vrij-toepasbare bouwstoffen. Tegelijkertijd is er brede maatschappelijke weerstand gerezen tegen de toepassing van secundaire bouwstoffen met certificaat.

Bodemassen stapelen zich op

Door deze ontwikkelingen stapelen bodemassen van afvalverbrandingsinstallaties en andere secundaire bouwstoffen zich bij alle verwerkers op. We zouden ze kunnen opbergen. Zoals we bijvoorbeeld al hebben laten zien bij Het Groene Schip en bij het recent opgeleverde Dak van Drenthe maar nu in tijdelijke depots. Met de bouw van dit soort opslagfaciliteiten zou Afvalzorg een oplossing kunnen bieden voor het maatschappelijke probleem van de grote hoeveelheden opgewerkte reststoffen die voldoen aan de normen maar door de maatschappij vooralsnog niet als bouwstoffen worden geaccepteerd. Als we in Nederland geen secundaire bouwstoffen accepteren, is het een serieuze spaak in het wiel op weg naar de circulaire economie. In deze circulaire economie ontstaan bij het opschonen van de circulaire ketens ook residuen die moeten worden gestort.

Opbergen meer geaccepteerd

Met het succes van de circulaire economie worden ketens steeds schoner. En met het overgebleven restmateriaal kun je ook echt nergens anders meer heen. Er ontstaat zo een groeiende hoeveelheid ketenresiduen die we professioneel zullen moeten verwerken. Ik verwacht daarom dat we nog decennia zullen blijven storten, wat bij ons niets anders betekent dan veilig en verantwoord opbergen van restmateriaal. Hiervoor is extra stortcapaciteit nodig. Dit geldt al voor andere stromen die nog vele jaren moeten worden gestort, zoals asbest en slib afkomstig van reinigingsinstallaties. Gelukkig merken we dat de al te rigide opstelling ten aanzien van het moratorium op storten landelijk begint te versoepelen. Het wensdenken verschuift naar meer realiteitszin. Er komt beweging in, en dat is positief.

Bij het ministerie van IenW zien wij als sector gelukkig ook een realistischere opstelling ten aanzien van storten. In het Circulair Materialen Plan, de opvolger van het Landelijk Afval Plan, zal daarvoor ruimte gecreëerd moeten worden. In Afvalzorg vindt de overheid een solide partij, die deze noodzakelijke functie professioneel en verantwoord oppakt. Dat je op ons kunt bouwen hebben we in de afgelopen dertig jaar wel bewezen. De laatste jaren zijn we daarbij steeds meer oplossingsgericht gaan samenwerken met andere ketenpartners.

Afvalzorg als constante

Solide, professioneel, verantwoord en oplossingsgericht samenwerken. Dat typeert Afvalzorg. Het is dan ook niet voor niets dat we deze kernwoorden in 2021 hebben vastgelegd als onze kernwaarden. Voortaan kan iedereen bij Afvalzorg zich aan deze waarden spiegelen. Ze vormen een constante kern waar je ons aan kunt houden – ook in de komende jaren. Want vanuit deze kernwaarden wil Afvalzorg nieuwe diensten ontwikkelen als oplossing voor thema’s van morgen.

De komende jaren richten we ons allereerst op de noodzakelijke capaciteitsuitbreiding voor onze achtervangfunctie. En voor de eerder genoemde gecertificeerde bouwstoffen ontwikkelen we nieuwe toepassingsmogelijkheden, maar wel onder strikte voorwaarden. Niet meer verspreid toegepast onder allerlei wegen, maar geconcentreerd op grote projecten waar je met gerichte maatregelen al het materiaal milieuhygiënisch kunt zekeren. Dat blijft onze core business en dat passen we ook toe bij de functionele landschappen die we zo creëren. Mogelijk kunnen we dit materiaal in de toekomst zelfs gaan inzetten voor dijkverhogingen.

Zon, koolstof en woningen

Nog verder gaan onze plannen voor het klimaat. Niet alleen door de capaciteit van zonneparken op onze locaties binnen vijf jaar van 10 naar 22 MWh te vergroten, maar ook via de mogelijke (tijdelijke) berging van plastics. Het gaat dan om plastics die zo vervuild zijn dat ze niet gerecycled kunnen worden. Je kunt ze maar beter vastleggen, want bij verbranding komt er veel CO2 vrij. Mogelijk kan je deze niet herbruikbare plastics inzetten als buffer voor de chemische recycling die momenteel wordt ontwikkelt. Bij deze vorm van recyclen worden de plastics weer terug gebracht naar moleculen waaruit weer nieuwe plastics kunnen worden gemaakt. Daarom gaan we ons de komende jaren richten op het grootschalig opslaan van niet herbruikbare plastics, onder de werktitel Koolstofzorg.

Daarnaast onderzoeken we of Afvalzorg een rol van betekenis kan spelen bij de enorme woningbouwopgave in ons land. Tal van oude, gemeentelijke stortplaatsen kun je met gerichte aanpassingen heel geschikt maken als locatie voor woningen. We hebben alle expertise in huis om deze locaties te saneren en te transformeren tot veilige leefomgevingen.

Met al deze initiatieven zien we dat Afvalzorg zich de komende jaren verder gaat verbreden. Samen met onze ketenpartners werken we aan nieuwe, verantwoorde oplossingen. Daarmee kan onze samenleving ook in de toekomst op Afvalzorg blijven bouwen.

Bert Krom
directeur Afvalzorg