Hieronder leest u de meest gestelde vragen over het reinigen en storten van PFAS houdende grond op de locaties van Afvalzorg en in het bijzonder op locatie Nauerna.
PFAS is een verzamelnaam en staat voor poly- en perfluoroalkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. PFAS is al meer dan 50 jaar op de markt en al meer dan 30 jaar in heel veel producten aanwezig. Daarmee bevindt PFAS zich ook in allerlei afvalstromen.
PFAS heeft handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten, waaronder smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
De stoffen komen in het milieu door emissies uit fabrieken die de stoffen maken of gebruiken. Daarnaast door het gebruik van PFAS-houdende producten, zoals blusschuim, impregneermiddel voor textiel en smeermiddelen. Of wanneer PFAS-houdende producten in het afval terecht komen.
PFAS heeft een aantal ongewenste eigenschappen. Het breekt niet of nauwelijks af in het milieu en verspreidt zich makkelijk. Ze kunnen schadelijk zijn voor mens en milieu. De hoeveelheid die iemand inademt, aanraakt of inslikt, en hoe vaak of hoe lang dit contact duurt, is bepalend voor het risico op schadelijke gezondheidseffecten. Amerikaans onderzoek heeft echter uitgewezen dat er weliswaar PFAS in het afvalwater van stortplaatsen voorkomt, maar dat het merendeel van de gestorte PFAS in het stortlichaam achterblijft. Dit betekent dat de hoeveelheid PFAS in het stortgas verwaarloosbaar is.
Grond die niet voldoet aan de normen voor hergebruik, moet worden gereinigd of geïmmobiliseerd. Als dat niet mogelijk is, dan moet de grond worden gestort op een stortplaats. Dat mag alleen met een zogenaamde niet-reinigbaarheidsverklaring (NRG). Het storten van grond is veilig omdat stortplaatsen moeten voldoen aan de strenge eisen uit het Stortbesluit bodembescherming. Zo is altijd een onderafdichting aanwezig, soms in combinatie met een geohydrologische isolatie, en wordt het regenwater dat in het afval sijpelt opgevangen, afgevoerd en gereinigd in de waterzuivering.
Ja, er is op Nauerna verontreinigde grond met PFAS gestort. Stortlocatie Nauerna is speciaal ingericht voor stromen waar geen betere verwerkingsmogelijkheid voor mogelijk is (zoals verbranden en recyclen). Conform de wettelijke regels is uitsluitend grond gestort met een niet-reinigbaarheidsverklaring. Nauerna is voorzien van alle vereiste milieuvoorzieningen en wordt voortdurend gemonitord. Het storten op Nauerna is op 1 april 2022 beëindigd. Wel vinden op de locatie nog recyclingactiviteiten plaats.
Ja. Door het gecontroleerd en veilig te storten op een speciaal daarvoor ingerichte locatie, wordt de stof uit de maatschappij verwijderd. Schade voor mens en milieu wordt hierdoor voorkomen.
Stortplaatsen zoals Nauerna zijn in Nederland specifiek aangewezen en ingericht om afvalstromen waar geen betere verwerking voor is (zoals verbranden, reinigen of recyclen) veilig te verwijderen uit de maatschappij. De locatie is hiervoor ingericht met alle vereiste milieuvoorzieningen waardoor schade voor mens en milieu wordt voorkomen. Amerikaans onderzoek heeft bovendien uitgewezen dat dat er weliswaar PFAS in het afvalwater van stortplaatsen voorkomt, maar dat het merendeel van de gestorte PFAS in het stortlichaam achterblijft.
Nee. De stortplaats is voorzien van een onderafdichting, monitoring en een geohydrologische isolatie. Hierdoor is er geen gevaar voor het grondwater. Het grondwater rondom Nauerna en de ringsloot wordt bovendien gemonitord. PFAS is geen onderdeel van het analysepakket, maar er wordt onderzocht op zogenaamde signaalparameters. Er is nooit sprake geweest van een verspreiding van verontreinigingen. Met andere woorden; de bodembeschermende voorzieningen, zoals onderafdichting en geohydrologische isolatie, functioneren goed.
Het afvalwater dat wordt opgevangen en gezuiverd moet volgens de vergunning van Rijkswaterstaat minimaal éénmaal per zes maanden worden gemonitord op de aanwezigheid van PFAS-verbindingen. Afvalzorg voert deze monitoring maandelijks uit. Uit de analyseresultaten blijkt dat deze stoffen (waaronder PFOS en PFOA) in zeer lage concentraties zijn aangetoond in het effluent van de waterzuivering. Wettelijk gelden er nog geen lozingsnormen maar Afvalzorg houdt de concentraties maandelijks nauwlettend in de gaten.
Ja, in onze grondreinigingsinstallatie op Nauerna wordt PFAS houdende grond gereinigd. Wanneer PFAS houdende grond in aanmerking komt voor reiniging wordt het als het ware “gewassen”. Na reiniging kan de zandfractie opnieuw toegepast worden conform de regels van het Besluit bodemkwaliteit en het tijdelijk Handelingskader PFAS. De PFAS wordt geconcentreerd in de overblijvende slibfractie (PFAS hecht zich aan het slib). Dit reinigingsresidu is tot 1 april 2022 op Nauerna gestort en wordt nu elders gestort.
Ja, in Nederland mag licht verontreinigde grond opnieuw worden toegepast mits wordt voldaan aan het Besluit Bodemkwaliteit en aan de normen voor PFOS, PFOA en PFAS uit het Tijdelijk Handelingskader. Zo is het wettelijk verplicht om alle grond die vrijkomt te laten analyseren door een gecertificeerd laboratorium op PFAS. Afhankelijk van deze analyse mag de grond vrij toegepast worden of worden hergebruikt in een zogenaamd GBT (grootschalige bodem toepassing). Wanneer hergebruik niet mogelijk is, moet de grond worden gereinigd of permanent veilig gestort.
De regelingen geven verder aan welke toepassingen met verontreinigde grond mogen worden uitgevoerd (bijvoorbeeld in bouw- en weg constructies, in ophogingen van industrieterreinen, woningbouwlocaties en landbouw- en natuurgronden, en als afdeklaag op stortplaatsen) en aan welke kwaliteitseisen (normen) de grond moet voldoen. Deze normen garanderen dat toepassing van grond veilig is voor mens, plant en dier.
Ja, maar alleen wanneer die voldoet aan de strenge normering van het Tijdelijks Handelingskader die voor heel Nederland geldt.
Na reiniging kan de grond weer opnieuw toegepast worden op Nauerna conform de strikte regelgeving uit het Besluit bodemkwaliteit en het tijdelijk Handelingskader PFAS.
De normen uit het Tijdelijk Handelingskader gelden landelijk (generiek). Gemeenten mogen wel maatwerk verrichten door strengere of soepelere normen dan landelijk vast te stellen (gebiedsspecifiek beleid), die beter aansluiten bij de lokale bodemkwaliteit. Een soepelere norm mag alleen wanneer lokaal sprake is van een achtergrondkwaliteit die slechter is dan de landelijke toepassingsnorm. Bovendien geldt het alleen voor grond die binnen het specifieke gebied vrijkomt en wordt toegepast. De norm mag echter nooit hoger zijn dan de interventiewaarde. Dat is de waarde waarboven sprake is van potentiële ernstige vermindering van de functionele eigenschappen die de bodem voor mens, plant of dier heeft. De gemeente Haarlemmermeer heeft een gebiedseigen beleid voor de toepassing van PFAS-houdende grond. Hierdoor was grondverzet binnen de gemeente mogelijk. Op plaatsen binnen de gemeente met verhoogde PFAS-concentraties in de bodem waar heel veel grondverzet plaatsvond (zoals bij Schiphol), was het daardoor mogelijk om grond te verplaatsen. Dat mocht alleen binnen het gebied met verhoogde concentraties, waardoor het grondverzet niet zou leiden tot verslechtering van de bodemkwaliteit. Er is dus geen sprake van het aantrekken van verontreinigde grond uit andere regio’s.