Hieronder leest u de meest gestelde vragen over het reinigen en storten van PFAS houdende grond op de locaties van Afvalzorg en in het bijzonder op locatie Nauerna.
PFAS is een verzamelnaam en staat voor poly- en perfluoroalkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. PFAS is al meer dan 50 jaar op de markt en al meer dan 30 jaar in heel veel producten aanwezig. Daarmee bevindt PFAS zich ook in allerlei afvalstromen.
PFAS heeft handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten, waaronder smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
De stoffen komen in het milieu door emissies uit fabrieken die de stoffen maken of gebruiken. Daarnaast door het gebruik van PFAS-houdende producten, zoals blusschuim, impregneermiddel voor textiel en smeermiddelen. Of wanneer PFAS-houdende producten in het afval terecht komen.
PFAS heeft een aantal ongewenste eigenschappen. Het breekt niet of nauwelijks af in het milieu en verspreidt zich makkelijk. Ze kunnen schadelijk zijn voor mens en milieu. De hoeveelheid die iemand inademt, aanraakt of inslikt, en hoe vaak of hoe lang dit contact duurt, is bepalend voor het risico op schadelijke gezondheidseffecten.
Wassen is momenteel de enige techniek die geschikt is gebleken. Dit gebeurt met de reguliere grondreinigingsinstallaties die ook oliën, metalen, asbest, etc. reinigen. Na reiniging kan de zandfractie opnieuw hergebruikt worden conform de regels van het Besluit bodemkwaliteit en het tijdelijk Handelingskader PFAS. De PFAS wordt geconcentreerd in de overblijvende slibfractie en hecht zich aan het slib. Als de concentratie van PFAS in verontreinigde grond te hoog is, mag de grond gestort mag worden met een Niet- Reinigbaarheidsverklaring. De reststroom van het wasproces wordt onder strenge condities gestort.
In Nederland zijn er circa zes bedrijven die PFAS houdende grond verwerken in een extractieve reinigingsinstallatie (wassen). Afvalzorg beschikt over een grondreinigingsinstallatie op Nauerna in Assendelft.
Ja, in Nederland mag licht verontreinigde grond opnieuw worden toegepast mits wordt voldaan aan het Besluit Bodemkwaliteit en aan de normen voor PFOS, PFOA en PFAS uit het Tijdelijk Handelingskader. Zo is het wettelijk verplicht om alle grond die vrijkomt te laten analyseren door een gecertificeerd laboratorium op PFAS. Afhankelijk van deze analyse mag de grond vrij toegepast worden of worden hergebruikt in een zogenaamd GBT (grootschalige bodem toepassing). Wanneer hergebruik niet mogelijk is, moet de grond worden gereinigd of permanent veilig gestort. De normen garanderen dat toepassing van grond veilig is voor mens, plant en dier.
De Rijksoverheid heeft in 2019 een handelingskader opgesteld met grenswaarden waarbinnen PFAS houdende grond mag worden hergebruikt, gereinigd en gestort (IPLO-Bodem). Wanneer de concentratie PFAS in de grond te hoog is, mag het volgens de regelgeving worden gestort op een stortplaats. Dat mag alleen met een zogenaamde Niet-Reinigbaarheidsverklaring. Het storten van grond is veilig omdat stortplaatsen moeten voldoen aan de strenge eisen uit het Stortbesluit bodembescherming. Zo is altijd een onderafdichting aanwezig, soms in combinatie met een geohydrologische isolatie, en wordt het regenwater dat in het afval sijpelt opgevangen, afgevoerd en gereinigd in de waterzuivering.
PFAS-houdende grond mag in Nederland gestort worden op een van de 18 operationele stortplaatsen die zijn voorzien van alle vereiste milieuvoorzieningen. Door het gecontroleerd en veilig te storten op een speciaal daarvoor ingerichte locatie, wordt de stof zo goed mogelijk uit uit de maatschappij verwijderd. Schade voor mens en milieu wordt hierdoor beperkt.
Stortplaatsen zoals Nauerna zijn in Nederland specifiek aangewezen en ingericht om afvalstromen waar geen betere verwerking voor is (zoals verbranden, reinigen of recyclen) veilig te verwijderen uit de maatschappij. De locatie is hiervoor ingericht met alle vereiste milieuvoorzieningen waardoor schade voor mens en milieu wordt voorkomen.
Grondreinigers zorgen dat het risico van PFAS in het milieu drastisch verminderd wordt, maar kunnen (net als bij iedere andere afvalstroom) het milieurisico niet 100% wegnemen. Op dit moment is het wassen van de grond en het veilig storten van de slibstroom op een stortlocatie voorzien van milieubeschermende maatregelen, de best beschikbare techniek om PFAS uit onze maatschappij te verwijderen. We maken Nederland op deze manier schoner, maar 100% zuivering kan niet. Het probleem begint met de toepassing van PFAS in allerlei producten wat vervolgens in het afval komt. De grootste uitdaging is daarom dat de ‘kraan’ aan de voorkant van de keten dicht gaat, zodat het ook niet meer in afvalstromen terecht komt.
Stortplaatsen zijn voorzien van een onderafdichting, monitoring en een geohydrologische isolatie. Hierdoor is er geen gevaar voor het grondwater. Percolaat (afvalwater) van stortplaatsen wordt opgevangen waarna gezuiverd. Geen enkele waterzuivering in Nederland (ook de rioolwaterzuiveringen van het waterschap) reinigen momenteel op PFAS. Op de stortplaats zit de PFAS “gebonden” aan de slibfractie die zeer slecht doorlatend is. Onderzoek heeft uitgewezen dat er weliswaar PFAS in het afvalwater van stortplaatsen voorkomt, maar dat het merendeel van de gestorte PFAS in het stortlichaam achterblijft. Daardoor komt een uiterst kleine hoeveelheid in het percolaat terecht. Het effluent (gezuiverde afvalwater) wordt frequent gemonitord/gemeten en gedeeld met het bevoegd gezag conform de vergunning. De branche doet nader onderzoek naar innovatieve technieken om PFAS uit het afvalwater te verwijderen. Reiniging met actief kool is minder geschikt wanneer er ook andere verontreinigingen in het afvalwater zitten. Wettelijk gelden er nog geen lozingsnormen maar Afvalzorg houdt de concentraties maandelijks nauwlettend in de gaten.